
تیره چرخ ریسک-paridae(تعداد گونه ها :7)
پرندگانی هستند کوچک ، درختزی و خیلی پرجنب و جوش ، با منقار کوتاه و پاهای کوتاه و نیرومند
پروازی ضعیف دارند ، در زمستان اغلب به صورت گلههای مختلط دیده می شوند
نر و ماده آنها معمولا همشکل است ، بیشتر آنها در سوراخها ؛ روی درختان و یا بوتهها لانه می سازند .
غذای آنها بیشتر از حشرات و بعضی بیمهرهگان است ، گاهی از دانهها نیز تغذیه می کنند .
این پرنده 11 سانتی متر طول دارد. شبیه چرخ ریسک سر سیاه است که اخیرا از گونه P.lugubris جدا شده است. اطلاعات در مورد آن اندک است. جدا شدن از گونه چرخ ریسمک سر سیاه به خاطر تفاوت مورفولوژی بوده است. این چرخ ریسک خودش سوراخی را برای تولید مثل و بزرگ کردن جوجه ها حفر می کند
12 تا 14 سانتیمتر . نر و ماده همشکل . چرخ ریسک فیروزه ای نسبت به بقیه چرخ ریسک ها بسیار فعال تر است . تارک و گونه هایش سفید ؛ بخش بالایی پیشانی آبی مایل به سفید است . یک نیم طوق آبی فیروزه ای مشخص بر روی پشت گردن دارد که در امتداد آن نوار باریکی از نوک شروع شده از چشمها عبور کرده و به این نوار پشت گردنی متصل می شود . دمش نسبتا بلند با سطح رویی آبی فیروزه ای با حاشیه های سفید مشخص . سطح پشتی بال ها با آینه بالی آبی فیروزه ای با یک نوار سفید خیلی پهن و نقاط سفید روی شاهپرهای ثانویه و نوک روشن بال ها قابل تشخیص است . سطح شکمی سفید با یک رگه آبی تیره و گاهی با نقاط مشخصی بر روی سینه همراه است . چشمها تیره ، پاها و انگشتان خاکستری متمایل به آبی ؛ نوکش مخروطی ، کوچک و خاکستری متمایل به آبی است . پرنده نابالغ کمرنگ تر با سر خاکستری و سطح شکمی بسیار خاکستری تر نسبت به بال ها . ممکن است به صورت هیبرید یا دورگه با چرخ ریسک سر آبی نیز در طبیعت مشاهده شود که به آن Pleskii گفته میشود .
چرخ ریسک تورانی 15 سانتیمتر ؛ از لحاظ شکل و طرح ظاهری خیلی شبیه چرخریسک بزرگ ولی کمرنگتر است و در پوبالش اثری از رنگهای زرد و یا سبز دیده نمی شود . گونهها ، لکه بزرگ پس گردن و طرفین سینه و شکم آن تقریبا سفید است . از نژاد خاوری چرخ ریسک بزرگ به وسیله اندازه بزرگتر ، دم خیلی درازتر و منقار کلفتر تشخیص داده می شود . رفتار ، صدا و زیستگاهش شبیه چرخریسک بزرگ است .
چرخ ریسک سر آبی 11 سانتیمتر است ؛ تنها چرخریسکی است که تارک ، بالها و دم آبی روشن دارد . سطح شکمی آن زردرنگ و گونههایش سفید است . خط سیاه چشمی ، خط سیاه پس گردن و خط سیاه دو گونه به هم پیوسته و دنباله خط دور گونه و چانه سیاه مایل به آبی آن ختم می شود ، تارکش حاشیه سفید دارد و در پس گردن آن لکه سفیدی دیده می شود . پشتش تقریبا سبز رنگ است . پرنده نابالغ گونههای زرد و سطح پشتی قهوهای مایل به سبز دارد . رفتار این پرنده شبیه چرخریسک بزرگ است.
اندازه چرخ ریسک پشت سر سفید تقریبا 11 سانتیمتر است و اندکی از چرخریسک سرآبی کوچکتر است ، کوچکترین چرخ ریسک در منطقه است. دم کوتاهی دارد و نسبتا سیاه است.
صدا و بعضی از رفتارش شبیه سسک تاج طلایی است.
تارکش سیاه و یک لکه بزرگ سفید در پس گردن دارد . گونههایش سفید چرک و از بالای چانه تا بالای سینه سیاه است . سطح پشتی خاکستری مایل به زیتونی با دو رگه بالی سفید و سطح شکمی تقریبا سفید با پهلوهای نخودی دارد .
در پرنده نابالغ گونهها ، سطح شکمی و لکه پس گردن تقریبا زرد است . به اندازه چرخ ریسک بزرگ خودنما نیست .
هنگام خشم پرهای سرش را به صورت تاج کوچکی در می آورد.
بسیار پر جنب و جوش بوده و بی حرکت نمی ماند.
چرخ ریسک سر سیاه 14 سانتیمتر ، منقارش نسبت به چرخ ریسک های دیگر کلفت تر است و بیننده را به یاد چرخ ریسک بزرگ می اندازد . تارک و پس گردن سیاه دوده ای مایل به قهوه ای ( در ماده ها بیشتر قهوه ای شکلاتی ) ، سطح پشتی مایل به خاکستری ، صورت و طرفین گردن تقریبا سفید رنگ ، سطح شکمی سفید چرک با پهلو های قهوه ای مایل به خاکستری و روی گلو لکه بزرگ سیاه رنگ دارد . رفتارش شبیه چرخ ریسک بزرگ است ولی به ندرت در زمستان با گله پرندگان دیگر همراه می شود .
چرخ ریسک بزرگ اندازه اش 14 سانتیمتر است؛ از همه چرخریسکها بزرگتر است شناسایی چرخ ریسک بزرگ بسیار ساده است و به وسیله سر و گردن سیاه مایل به آبی براق که چشم سیاه اش نیز در این ناحیه پنهان شده است، گونههای سفید رنگ ، سطح شکمی زرد با نوار طولی سیاه در وسط ( بهترین نشانه برای شناسایی این نوار برای چرخ ریسک های نر ضخیم و مشخص تر است ) تشخیص داده می شود . سطح شکمی آن طوسی مایل به سبز است . بخش بالایی این پرنده زیتونی رنگ است. نوارهای سفید دم این پرنده نیز از مشخصه های چرخ ریسک بزرگ است.